Het belang van het planten van bomen

Het belang van het planten van bomen

 

DE VERBONDENHEID DIE WORTELS EN KRONEN GEVEN

Geen enkel land kent een Boomfeestdag met zoveel impact als de Nederlandse. Elk jaar planten honderdduizend kinderen een boom. In de loop der decennia is dat twaalf miljoen keer herhaald. Nederland kent Geboortebossen, Jubileumbossen en Herdenkingsbossen. Steeds meer kinderen en volwassenen beginnen te beseffen dat een boom zoveel meer is dan een leverancier van hout, schaduw en fruit. Wat in 1957 voor het eerst wortel schoot, begint in deze eeuw serieus vrucht te dragen, dankzij de organisatie achter de Nationale Boomfeestdag.

Tekst: Jeroen Kuypers

Bijna twintig jaar vóór de Club van Rome met haar befaamde Rapport kwam, waarschuwden de Verenigde Naties al voor het gevaar van grootschalige ontbossing. “De toenmalige secretaris-generaal, Dag Hammarskjöld, zei dat er in het jaar 2000 nauwelijks nog een boom overeind zou staan als we in dit tempo doorgingen met kappen . Dat leidde tot het eerste World Festival of Trees. Elk land heeft sindsdien zijn eigen versie van een Boomfeestdag in het leven geroepen, maar geen enkel heeft die zo mooi georganiseerd is als Nederland,  en dit dankzij Staatsbosbeheer die het initiatief nam .”

Geen economische waarde

Aan het woord is Peter Derksen, landschapsarchitect en al achtentwintig jaar directeur van de stichting en het Boomfeestdagteam. “Van de twaalf miljoen bomen die er sinds 1957 zijn geplant is een deel inmiddels verdwenen, vaak door natuurlijke oorzaken maar ook door het feit dat bomen bij ons nog steeds geen economische waarde hebben. De gemiddelde groendienst kapt liever een boom dan dat ze een lantaarnpaal verzet. Het grofste wat ik op dat vlak heb meegemaakt was de kap van een majestueuze plataan op een plein in Tilburg, omdat daar twee weken de kermis kwam te staan. De betrokken wethouder is er door moeten aftreden.”

Peter Derksen

Peter Derksen

Een plek voor rouw

In dat opzicht verandert het denken over bomen maar langzaam, in een ander gelukkig sneller. Omdat de Boomfeestdag niet stopt bij het planten van individuele bomen wordt de beleving rond bomen positief beïnvloed. In 1990 ontstond op initiatief van Peter Derksen het eerste Geboortebos, later werd door hem ook het eerste Herdenkingsbos getekend en aangelegd, voor mensen die overleden waren aan de ziekte kanker. Sinds 2009 heeft de organisatie ook het Nationaal KinderBomenBos met Geboortebomen en Levensbomen voor overleden kinderen. “Iedereen wil graag geregeld terug kunnen keren naar ‘zijn’ of ‘haar’ boom, en dus moeten we mensen leren dat de door hun geplante Herdenkings- en Geboortebomen opgaan in het grotere geheel. Dat ze dus meehelpen aan het realiseren van een BOS. Op de ondergrond ontwikkelen zich  kruiden en struiken , in de tussenlaag lagere bomen zoals hazelaars. lijsterbes en hulst, en daarboven steken de kruinen en takken van de diverse boomsoorten uit. De drie lagen spelen elk een essentiële rol in de ecologie van het bos en slaan ook alle drie koolstofdioxide op. We hebben er daarom voor gezorgd dat de namen van pas geborenen of van overledenen duidelijk en apart (in een speciale herdenkingsplek of door middel van  een QR-code) vermeld worden. Maar het emotionele effect van zo’n bos is hoe dan ook enorm groot. Ik herinner me de ouders van een jongen die zestien jaar voordien tijdens een brand was omgekomen. Er was niets van hem overgebleven. De ceremonie van het planten van een boom werkte voor deze ouders enorm bevrijdend, omdat hun zoon eindelijk weer een plek had gekregen, en dus ook hun rouw. Ook zusjes en broertjes van overleden kinderen ervaren dat zo. Het kind dat er niet meer is kan nu toch blijven en doorgroeien. De wortels en de kroon verbinden de hemel met de aarde.”

Een complete hectare bos

Veel boomsoorten hebben een levensduur die de generaties overstijgt. Een hoogbejaard mens is aan zijn of haar laatste jaren bezig, een eik is begint dan eindelijk aan zijn volwassen stadium. Veel bomen ‘horen’ bij een huis of een dorpsplein; ze zouden boeiende verhalen kunnen vertellen als we echt in staat waren naar ze te luisteren. Bomen maken ons nederig maar geven ons ook een sterk gevoel van verbondenheid, zowel met ons voorgeslacht als ons nageslacht. Geen wonder dat ze een sleutelrol vervulden in de godsdienstige rituelen van onze verre voorouders onder de Germanen en Kelten. De jaarlijkse Boomfeestdag en de aanleg van de Geboorte-cq. Herdenkingsbossen brengen die oeroude verbondenheid terug. “Onze organisatie stelt donateurs overigens in staat hierin veel verder te gaan dan één enkele boom in een bos,” zegt Peter Derksen. “Voor een bedrag van vijfentwintigduizend euro, exclusief BTW, kan een donateur een complete hectare bos door ons laten planten of dit zelf organiseren .Dat wordt dan helemaal ‘zijn’ of ‘haar’ bos. Wij vinden het wel belangrijk om kinderen bij het planten te betrekken, want dat geeft ze een onvergetelijke beleving In principe groeien die bossen op terreinen van Staatsbosbeheer, onze moederorganisatie. De Boomwet garandeert dat dit bos, net als zoals elke afzonderlijke boom, minstens vijftig jaar zal blijven staan.”

Het belang van planten van bomen

Hoger op de agenda

De waarschuwing van de VN, zeventig jaar geleden, had eerst en vooral betrekking op erosie. Zonder bomen waait of spoelt de vruchtbare grond weg en blijft een dorre woestenij achter. Inmiddels weten we dat de waarschuwing ook geldt voor de klimaatopwarming en de biodiversiteit. Bomen vormen ‘s zomers, samen met waterpartijen, de beste en goedkoopste koeling voor onze oververhitte steden en ze reduceren wateroverlast  Het belang van de Nationale Boomfeestdag is de voorbije decennia alleen maar urgenter geworden. Ook daarom is het zo positief dat we er in dit opzicht als klein land wereldwijd bovenuit springen. Twaalf miljoen bomen door twaalf miljoen kinderen, dat is allang geen groene druppel op een gloeiende plaat meer. “En dat is dan ook waarom we donateurs zoveel waar voor hun geld bieden,” besluit Peter Derksen. “Wie ons financieel steunt, door middel van een schenking of een nalatenschap, helpt een organisatie die al stevig in de Nederlandse samenleving geworteld is, die veel heeft bereikt met planten van bomen  en natuur-educatie én die de komende jaren dankzij de Bossenstrategie haar plek op de maatschappelijke en politieke agenda steeds nadrukkelijk verstevigd .”

Los daarvan kerft elke donateur zijn of haar naam in nieuw hout. De Chinese filosoof Confucius schreef een paar duizend jaar geleden al dat elke mens in zijn leven drie dingen moet doen: een kind verwekken, een boek schrijven en een boom planten. Slechts weinigen van ons is het gegeven alle drie de taken te volbrengen, maar een boom planten kan iedereen, en wie er meer dan één plant compenseert daarmee toch een beetje de andere twee.

Terug naar Overzicht Publicaties